Παναγιώτης Μάρτος: Από το «Ημερολόγιο της κόλασης»
Πέρασαν 15 χρόνια, από την 31 Δεκεμβρίου 1999, που ο Παναγιώτης Μάρτος, δεν είναι κοντά μας. Μας απουσιάζει. Απουσιάζει στην σύζυγο και στα παιδιά του Βάσο και Έλενα. Απουσιάζει στους φίλους και συναδέλφους. Απουσιάζει από τους συνφυλακισμένους που μπήκαν στην ιστορία «Οι 5 της Ομόνοιας». Απουσιάζει απ’ όλο τον βορειοηπειρωτικό χώρο και τους Βορειοηπειρώτες.
Απουσιάζει ο καθηγητής της Λογοτεχνίας. Ο πρώτος και για πολλά χρόνια Πρόεδρος της Ομόνοιας για το Παράρτημα του Δελβίνου. Ο άνθρωπος που αντιτάσσονταν σε κάθε παραχαράκτη της βορειοηπειρωτικής ιστορίας. Ο άνθρωπος που βροντοφώναξε στο δικαστήριο και αποστόμωσε τους δικαστές.
Ο Παναγιώτης απουσιάζει, αλλά το όνομά του, η μνήμη του, οι αγώνες και το έργο του θα μείνουν πάντα ανάμεσά μας. Θα μείνουν στην ιστορία. Θα μείνουν στον αγώνα του βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού για δικαίωση και ελευθερία.
Θα μείνουνακόμα και τα γραπτά του. Το δικό του Ημερολόγιο, μέρος του οποίου παραθέτουμε:
Πέμπτη 09.02 1995
Σαν αποφυλακιστήκαμε το αμάξι του Χρήστου με άφησε στο σπίτι της θείας μου.
Αγκαλιαστήκαμε, φιληθήκαμε, κλάψαμε.
Εγώ γελούσα με τον πόνο και τη χαρά μου. Αυτές με ρωτούσαν για την υγεία μου, εγώ για τα παιδιά. Απέφευγα τις ερωτήσεις. Αυτές κοιτούσαν τα σαφρανιασμένα χέρια μου και ξαφνικά η γυναίκα με ρώτησε:
-Γιατί τα έχεις με κάλλους στις κλειδωνιές τα χέρια; και δάκρυσε.
-Δούλευα με τον κασμά της είπα χαμογελώντας. Και το σκεπάρνι. Χωρίς δουλειά θα μας άφηναν; Έτοιμο θα μας ετάιζαν;. Αν δεν δουλέψεις δεν τρως, αρχή του σοσιαλισμού ή όχι;
-Εσύ πάντα με κοροϊδία τα λες. Πες μου γιατί;
-Από την καλοπέραση, της απάντησα. Άλλαξα κουβέντα.
Ακόμα σήμερα τα χέρια μου είναι με εξογκώματα από τα γκολπ του δήμιου Τσένη, Τα χέρια δεμένα στο σιδερένιο τραπέζι τα χτυπούσε από πάνω στις κλειδώσεις, στα δάχτυλα και στην κορυφή στα νύχια. Μεσαιωνικοί τρόποι βασανιστηρίων.
Εάν κοιμάται το ποτάμι κοιμήθηκα κι εγώ εκείνο το βράδυ. Εκατό μέτρα πιο κάτω από το σπίτι του θείου μου ήταν το τμήμα δυο το κέντρο του ΣΙΚ που κάθισα από της 19 Απριλίου μέχρι 7 Σεπτεμβρίου. Τα μαρτύρια, τα βάσανα. Πώς μπορούσα να κλείσω μάτι; Πώς; Πόσες ερωτήσεις βασάνιζαν την ψυχή και το νου μου για το αύριο. Το καρδιοχτύπι της καρδιάς μου. Το μέλλον, ο τόπος.