Ο πολιτισμός , όχι πια ως μοχλός επιβολής

Του Γιώργου Γκοτζιά*

Μέσα στο διάβα των αιώνων η ανθρωπότητα τρέχοντας με ιλιγγιώδη 
ταχύτητα, εξελίσσεται ποικιλοτρόπως, αποσκοπώντας στην 
αναβάθμιση του βιοτικού της επιπέδου, δυστυχώς με όχι πάντα φιλικούς 
προς το περιβάλλον τρόπους και συνεπώς προς την ίδια την ύπαρξή 
της.

Ωστόσο εκείνο που την κάνει ξεχωριστή στις σχέσεις της με το υπόλοιπο 
οικοσύστημα, είναι η δημιουργία τεχνητών επιτευγμάτων. Ουσιαστικά 
αναφερόμαστε στον πολιτισμό, ως το απτό σκέλος της ανθρώπινης σκέψης. 
Έτσι έρχονται στο προσκήνιο οι κοινωνίες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά 
τους, ως απόρροια μιας καλά δομημένης νόησης.

Αν αναλογιστούμε την ισχύ του ως σύνολο υλικών και άυλων στοιχείων, 
θα καταλάβουμε πως είναι ένα δυναμικό όργανο κυριαρχίας, διαμέσου 
του οποίου οποιοδήποτε έθνος επιτυγχάνει τη συγκρότηση του εκάστοτε 
κοινωνικού του συστήματος (στο οποίο βασίζεται ο οικονομικός του 
τομέας, ενώ παράλληλα συντελείται και ο ηθικός εξευγενισμός των 
μελών του).

Μολαταύτα, διαχρονικά συναντάμε και περιπτώσεις απαγόρευσης της 
ελεύθερης διάδοσής του (ολοκληρωτικά καθεστώτα), αλλοτριώνοντας έτσι 
τα ιδανικά της ελευθερίας και της δικαίας συγκρότησης του κοινωνικού 
γίγνεσθαι.

Ο πολιτισμός ως άλλο θείο δώρο, διακρίνεται για την ενίσχυση του ατόμου, 
για την ισχυροποίηση του χαρακτήρα του και για τη δημιουργία της 
ιδιαίτερης ταυτότητάς του. 
Έτσι, αναλογιζόμενοι τις αλλοπρόσαλλες εκφάνσεις στη συμπεριφοράς 
της μάζας – η οποία ενισχύεται από την άκρατη κατανάλωση υλικών 
αγαθών – ελλοχεύει ο κίνδυνος να κλονιστεί συθέμελα το φάσμα του.

Η ποικιλότητα και η διαφορετικότητα γίνονται βορά στις ορέξεις κάποιων 
ηγετών, που αν μη τι άλλο έχουν καταφέρει να τις ελέγχουν αισθητά. 
Σε περίπτωση που συνεχίσει να υφίσταται η μανία για μονοδιάστατη 
υλική ανάπτυξη του πλανήτη μας, τότε είναι πολύ πιθανό πως και ο 
πολιτισμός θα πάψει να υφίσταται ως ηθικό τεκμήριο της ανθρώπινης 
φύσης και κάλλιστα θα μεταμορφωθεί στο μεγάλο «θηρίο» της 
ανθρωπότητας.

Η πορεία των αιώνων έχει αποδείξει πως τα σύνορα και οι πολιτικές των 
εκάστοτε κρατών, είναι ρευστά. Εκείνο που παραμένει αναλλοίωτο, 
είναι οι ηθικές και οι πολιτισμικές μας αξίες. Σε αυτές επιβάλλεται να 
διασφαλίσουμε την αγνότητα, πατάσσοντας κάθε απάνθρωπη 
ιδεοληψία και προβάλλοντάς τες με οποιοδήποτε θεμιτό μέσο.

Ο διάλογος με πρεσβευτές της όποιας αλλότριας κουλτούρας και η 
επιτόπια παρατήρηση οποιουδήποτε πολιτιστικού επιτεύγματος, 
μας παρέχουν τα θεμελιώδη εφόδια για την κοινωνική μας πόρευση. 
Καταξιωνόμαστε ως προσωπικότητες και με τη σειρά μας συνδράμουμε 
εξαρχής στην πολύπλευρη ολοκλήρωση του.

Η οικογένεια μέσω της δημιουργίας στενών δεσμών του παιδιού και 
του τόπου, το σχολείο μέσω της διδασκαλίας της Ιστορίας και άλλων 
σχετικών μαθημάτων μπορεί να στηρίξει το νέο και να του γνωρίσει 
σφαιρικά το περιβάλλον στο οποίο διαβιεί. Επιπρόσθετα τα Μ.Μ.Ε. 
μέσω μιας ακολουθίας σχετικών προγραμμάτων τα οποία προωθούν 
τον πολιτισμό, στερεώνουν με τη σειρά τους την όλη συλλογική προσπάθεια.

Επίσης, η πολιτεία έχει τη δύναμη να συνδράμει υλικά στην ανέγερση 
μουσείων, θεάτρων και πολλών άλλων ψυχαγωγικών και επιμορφωτικών 
μέσων μείζονος σημασίας.

Κλείνοντας, ας σταθούμε για πολλοστή φορά στη σημαντικότητα της 
γνώσης η οποία κατακτάται με πολύ κόπο και προσωπικές θυσίες. 
Εκείνη μπορεί και θωρακίζει την ατομική μας ταυτότητα, ενώ ταυτοχρόνως 
μας κάνει ευγενείς εκπροσώπους της εκάστοτε πατρίδας.

Γιώργος Γκοτζιάς*

Εκπαιδευτικός – Φοιτητής Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

www.newsone.gr