Απολλωνία, Αρδενίτσα, Βεράτι - Στα χνάρια του Ελληνικού Πολιτισμού

Διήμερη πολιτισμική εκδρομή πραγματοποιήθηκε στην αρχαία πόλη της Απολλωνίας, το μοναστήρι της Αρδενίτσας και στην πόλη μουσείο του Βερατίου.  Σκοπός η γνωριμία του αρχαίου  ελληνικού πολιτισμού, βαδίζοντας πάνω στα χνάρια του.

Η αρχαία πόλη της Απολλωνίας

Η αρχαία αυτή ελληνιστική πόλη στο Φίερι, πάνω σε λόφο των 92 στρεμμάτων που περιβάλλεται από μια πράσινη πεδιάδα και με μια εξαιρετική θέα, ιδρυθέντα το 588 π.Χ.,  ακτινοβολεί  ακόμα σήμερα. 

Μια πόλη με εξέχουσα σημασία και που απέχτησε μεγάλη φήμη και ακμή για το εμπόριο των ελληνικών πόλων με την ενδοχώρα της Ιλλυρίας. Μετά την Ρωμαϊκή κατάκτηση γίνεται σπουδαίο κέντρο γραμμάτων και τεχνών, μεγαλώνει η σημασία της, γεμίζει με δημόσια κτήρια: Βουλευτήριο, Γυμνάσιο, Στοές, Ωδείο, Βιβλιοθήκη, διάφορα μνημεία και πολυτελέστατες ιδιωτικές κατοικίες, που αποκαλύφθηκαν στις ανασκαφές που έγιναν το 1925. 

Στις ανασκαφές του 1957 αποκαλύφθηκαν πλήθος, αγάλματα και πλουσιότατη νεκρόπολη, με τάφους χρονολογούμενους από τον 6^ο αιώνα ως την Ρωμαϊκή περίοδο. Στα Βυζαντινά χρόνια έγινε έδρα επισκόπου. Τον 13^ο αι. ξεπροβάλει  η μεγάλη Μονή της Παναγίας (τιμώμενη στην Κοίμηση της Θεοτόκου) που θεωρείται ότι ιδρύθηκε πάνω στο ναό του Απόλλωνα.

Βλέπεις όλα αυτά και ξεχειλίζει η καρδιά σου για την φυλή σου,  τις ρίζες σου. Ρίζες που έχουν την βάση τους στα βάθη των αιώνων και που μπόρεσαν ν’ αφήσουν στην ανθρωπότητα μια τεράστια κληρονομιά. Μνημεία και έργα τέχνης, που δεν τα χωράει ο ανθρώπινος νους και που οι ξένοι τουρίστες, μα και οι ντόπιοι, που επισκέπτονται τον χώρο αυτόν κατά εκατοντάδες την ημέρα, μένουν έκπληκτοι με το μεγαλείο της Ελληνικής Φυλής. Ανεξαρτήτως που οι σημερινοί ιστορικοί, αρχαιολόγοι και ερμηνευτές διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα, επισκιάζοντας την ελληνικότητά τους και προβάλλοντας τα «Ιλλυρικά» και Ρωμαϊκά κατορθώματα. Ο ήλιος, όμως, δεν κρύβεται με τον κόσκινο.

Στην Αρδενίτσα

Σ’ έναν ψηλό λόφο βρίσκεται το ξακουστό μοναστήρι της Αρδενίτσας, στην Κολιόνια της Λιούσνιας. Ένα ξακουστό πανάρχαιο μοναστήρι, του 13^ου αι. με την ιστορία και τις αξίες του. Ένα μοναστήρι που κάποτε βούιζε από τις φωνές των μοναχών και των εκατοντάδων πιστών που το επισκέπτονταν. Ένα μοναστήρι που έχει τη σφραγίδα των αγιογράφων: Κωνσταντίνο Σπαθαράκο  και των Κορυτσαίων Κωνσταντίνο και Αθανάσιο  Ζωγράφο από το 1741. 

Ένα μοναστήρι  γνωστό για τις παραστάσεις του μεγάλου μουσικολόγου Ιωάννου Κουκουζέλη. Ένα μοναστήρι το οποίο εξυπηρετούσε εκτός από τις θρησκευτικές και τις κάθε είδους ανθρώπινες ανάγκες, μεγάλου αριθμού μοναχών.  Ένα μοναστήρι που γλύτωσε στο τσακ από την αθεϊστική παλίρροια καταστροφής όσων έφερναν πάνω τους  σταυρό και  θρησκευτικά σύμβολα. Για να το γλυτώσει ο Επίσκοπος Ειρηναίος, ο οποίος γνωρίζονταν με τον δικτάτορα Χότζα, ο οποίος του έκανε το χατίρι, για να τον ξεκάνει αργότερα με τους σατανικούς τρόπους που διέθετε. Ένα μοναστήρι ακόμα, που έβαλε στέφανα ο Γεώργιος Καστριώτης με την μνηστή της καρδιάς του Ντονίκα. Τόσο φημισμένο και ξακουστό ήταν.

Το 1996 πέρασε στην δικαιοδοσία της Αρχιεπισκοπής της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας.

Στο Βεράτι

Το Βεράτι, (Βελέγραδα στον Μεσαίωνα),  είναι χτισμένο στους πρόποδες του βουνού Τομόρι και διαρρέεται από τον παραπόταμο του Άψου, Βερατινό (Οσούμ). Καθώς διασχίζεις την ανακαινισμένη λεωφόρο της πόλης έχεις μπροστά σου την πανάρχαια χαρακτηριστική συνοικία, με τα πολλά παράθυρα, όπου και η πόλη πήρε το υποκοριστικό «πόλη των χιλίων παραθύρων». Από τους φωτεινούς προβολείς τη νύχτα φαντάζει ως μια διαφημιστική εικόνα, ενώ ψηλά αντανακλούν τα φώτα της συνοικίας που βρίσκεται μέσα στο Καλιά, ο μόνος κατοικήσιμος, όπως αναφέρουν οι πηγές. Αριστερά μας ο ποταμός Οσούμ, με την παλιά πέτρινη γέφυρα της Γκορίτσας και την νέα, την σύγχρονη κρεμαστή γέφυρα.

Είναι Κυριακή του Θωμά. Η εκκλησία βρίσκεται στην άλλη όχθη του ποταμού, στην συνοικία Γκορίτσα. Οι πιστοί είχαν την ευκαιρία να είχαν μαζί τους τον Μητροπολίτη Βερατίου, Κανίνας και Αυλώνας, Σεβασμιότατο Ιγνάτιο.

Το Βεράτι φημίζεται και για τις πολλές εκκλησίες. Στο κέντρο η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου.  Ο Ναός Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ του 14 αι. καρφωμένος στα σπλάχνα του απόκρημνου βράχου. Ο Ναός Αγίας Τριάδας στο Κάστρο κτίσμα του 13^ου αι. όπου βρίσκονται κάποια σπαράγματα του μεγάλου  αγιογράφου Ονούφριου 16^ος αι. Ο Ναός της Παναγίας κτισμένη  στα 1796, σήμερα μουσείο Ονούφριου, με το περίφημο ξύλινο τέμπλο του Κορυτσαίου Ιωάννη Τσετέρη. Ο Ναός του Αγίου Σπυρίδωνα. 13 στο σύνολο οι εκκλησίες μέσα στον Καλιά.

Στον Ναό της Μητρόπολης Βερατίου βρίσκεται ο «Κώδικας Βερατίου», ένα πολύτιμο ελληνικό χειρόγραφο της Καινής Διαθήκης, του 6^ου αι. γραμμένος στην μεγαλογράμματη γραφή με αργυρά γράμματα και περιέχει τα ευαγγέλια του Ματθαίου και του Μάρκου.

 Μείναμε  έκπληκτοι απ’ αυτά που είδαμε. Έχουμε ακούσει για τις ρίζες του ελληνικού πολιτισμού, για την άπλα και την αρχαιότητά του, όμως άλλο να ακούσεις και άλλο να τα δεις συγκεκριμένα. Ιδίως στις σημερινές μέρες, που τα σχολικά εγχειρίδια όχι μόνον δεν τα αναφέρουν αλλά και διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα. Μόνον διαμέσου των επισκέψεων και της διαφήμισης τους, θα μάθει η νέα γενιά, τον ελληνικό θησαυρό που κρύβει αυτός ο χώρος…, ήταν το συμπέρασμα όλων.

Βαγγέλης Παπαχρήστος

από sfeva.gr