Μετά τη "Βόρεια Μακεδονία" η Βόρειος Ήπειρος

Σε πλήρη εξέλιξη το μπρα-ντε-φερ Αθηνών - Τιράνων

Της Μαρίνας Χατζηκώστα

ΜΕΤΑ ΤΗ «ΒΟΡΕΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ», Η «ΒΟΡΕΙΟΣ ΗΠΕΙΡΟΣ»

ΕΞΑΡΓΥΡΩΝΕΙ ΣΤΑΔΙΑΚΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΥΧΗ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΤΩΝ ΠΡΕΣΠΩΝ, Η ΟΠΟΙΑ ΘΑ ΟΔΗΓΗΣΕΙ ΣΕ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΛΥΣΗ ΤΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΟΝΟΜΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΣΚΟΠΙΩΝ, Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΟΥ ΑΛΕΞΗ ΤΣΙΠΡΑ. 

ΩΣΤΟΣΟ, ΟΙ ΠΙΕΣΕΙΣ ΑΥΞΑΝΟΝΤΑΙ ΞΑΝΑ ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΤΗ ΛΥΣΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΛΒΑΝΙΑ. Η ΕΥΡΩΠΗ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΟΙ Η.Π.Α. ΘΕΛΟΥΝ ΚΑΙ ΣΕ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΝΑ ΜΕΙΩΣΟΥΝ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΡΡΟΗ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΔΥΤΙΚΩΝ ΒΑΛΚΑΝΙΩΝ.

Το «ελληνο-αλβανικό» μέτωπο είναι πιο δύσκολο και πιο πολύπλοκο από το «μέτωπο» με τα Σκόπια. Στην προκειμένη περίπτωση, οι δύο Υπουργοί Εξωτερικών δεν μιλούν για γεωγραφικό προσδιορισμό, αλλά για πραγματική γεωγραφία, η οποία συμπεριλαμβάνει εδάφη

Πολιτικός διχασμός επικρατεί τόσο στην Ελλάδα όσο και στα Σκόπια, με αφορμή τη συμφωνία των Πρεσπών. Η κυβέρνηση των Αθηνών απέχει μόλις 2 βουλευτές πριν από την πτώση, ενώ η κυβέρνηση των Σκοπίων, παρά το ευρωπαϊκό προφίλ που πασχίζει να δείξει ο Ζόραν Ζάεφ, είναι σε ευθεία αντιπαράθεση με το προεδρικό παλάτι του Γκιόργκε Ιβάνοφ. Προς το παρόν στην Ελλάδα οι συζητήσεις περιορίζονται στα όσα έπονται, ωστόσο στα Σκόπια οι δυσκολίες έχουν ήδη αρχίσει, αφού ο Πρόεδρος δεν επικύρωσε τη συμφωνία.

Ο Σκοπιανός Πρωθυπουργός έχει ήδη ξεχάσει το «Βόρεια», αλλά και το «Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία», και σε κάθε του αναφορά από το εξωτερικό, παρά την περί του αντιθέτου υποχρέωσή του, αναφέρεται σε σκέτο «Μακεδονία».

Πρόκειται, βεβαίως, για μια προσπάθεια να πείσει το εσωτερικό για το τι μέλλει γενέσθαι, ότι δηλαδή η μακεδονική ταυτότητα έχει κατοχυρωθεί κι ότι η συμφωνία είναι προς το συμφέρον της χώρας. Η στάση αυτή ενισχύεται από το γεγονός ότι κανείς μέχρι σήμερα, ούτε καν ο ίδιος ο Πρωθυπουργός της Ελλάδος, δεν επιχείρησε να συνετίσει τον κύριο Ζάεφ, καλώντας τον να χρησιμοποιήσει είτε την υφιστάμενη προσωρινή ονομασία της χώρας του «πΓΔΜ», είτε την συμφωνηθείσα «Βόρεια Μακεδονία».

Προτού καταλαγιάσει ο θόρυβος έρχεται ο Έντι Ράμα

Οι αλβανόφωνοι Σκοπιανοί έχουν δηλώσει από πολύ νωρίς ότι θα στηρίξουν τη συμφωνία με την Ελλάδα. Οι φωνές αυτές άλλαξαν, ωστόσο, ηχώ όταν η κρατική τηλεόραση της Αλβανίας, επικαλούμενη «καλά πληροφορημένες» πηγές, αναφέρθηκε σε σχέδιο εξόντωσης της Αλβανίας από την Ελλάδα και τα Σκόπια. Οι «καλά πληροφορημένες πηγές» αναφέρονται σε μια επικίνδυνη εμπλοκή κατά του Έντι Ράμα, από την ελληνική εθνικιστική πλευρά, η οποία υποστηρίζει την προσάρτηση της «Βορείου Ηπείρου» στην Ελλάδα.

Λίγες ημέρες νωρίτερα ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, Νίκος Κοτζιάς, είχε εκφράσει την εκτίμηση ότι το εθνικό ζήτημα της Ελλάδος με την Αλβανία θα έχει λυθεί, με υπογραφή συμφωνίας, πριν τελειώσει το καλοκαίρι. Είναι προφανές ότι η βιασύνη του κυρίου Κοτζιά δεν είναι κάποιο προσωπικό στοίχημα, αλλά οι πιέσεις που δέχεται πανταχόθεν η γονατισμένη οικονομικά Ελλάδα, για να άρει τις ενστάσεις της -με ανταλλάγματα έστω και μικρά- και να επιτρέψει την αύξηση της ευρωπαϊκής και αμερικανικής επιρροής στα Βαλκάνια.

Εμπόλεμη κατάσταση

Εκ των πραγμάτων, η Ελλάδα και η Αλβανία δεν υπέγραψαν ποτέ συμφωνία ειρήνης μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η μονομερής άρση της «εμπόλεμης κατάστασης» ήρθε το 1987 από την τότε ελληνική Κυβέρνηση, ωστόσο δεν έχει ισχύ, αφού ούτε την υπογραφή του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας έχει, ούτε και δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα της Δημοκρατίας.

Στην πραγματικότητα, η τελευταία υπογεγραμμένη συμφωνία που υπάρχει και αφορά στη Βόρειο Ήπειρο είναι η συμφωνία της 17ης Μαΐου στην Κέρκυρα, το 1914, με την οποία διεθνώς αναγνωρίστηκε η Αυτονομία της Β. Ηπείρου, χωρίς έκτοτε να υπάρχει άλλο διεθνές κείμενο που να την καταλύει. Η μεθοριακή γραμμή μεταξύ Ελλάδος και Αλβανίας υφίσταται μόνο de facto και όχι de jure. Αυτό που «άλλαξε» την πορεία των πραγμάτων ήταν τα όσα διαδραματίστηκαν μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Είναι ιστορικό γεγονός ότι το 1946, έπειτα από απαίτηση της Ελλάδος για απόδοση/επιστροφή της Βορείου Ηπείρου στην Ελλάδα, οι 4 Υπουργοί Εξωτερικών των νικητριών δυνάμεων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έκαναν το αίτημα δεκτό, μετά την υπογραφή ειρήνης με την Αυστρία και τη Γερμανία. Η συνθήκη ειρήνης με την πρώτη υπεγράφη το 1955, με τη δεύτερη το 1990. Με βάση, λοιπόν, τις προκαταρκτικές συμφωνίες η Ελλάδα θα πρέπει να πάρει τον έλεγχο της Βορείου Ηπείρου και ακολούθως να υπογράψει συνθήκη ειρήνης με την Αλβανία, ώστε το ζήτημα να λυθεί οριστικά.

Τι περιλαμβάνει ο διάλογος

Η αντιπολίτευση της Ελλάδας κατηγορεί την Κυβέρνηση πως ασκεί, όπως ακριβώς και με την περίπτωση των Σκοπίων, κρυφή διπλωματία και στον διάλογο με την Αλβανία. Ο Νίκος Κοτζιάς, απαντώντας στην κατηγορίες, προέβη σε μια δήλωση που μάλλον χρήζει πολλών ερμηνειών. «Το θέμα των Τσάμηδων δέχτηκαν να το συζητήσουν κάποιοι τη δεκαετία του 1990».

Διέψευσε, ωστόσο, κατηγορηματικά ότι στις εκκρεμότητες εμπεριέχεται οποιαδήποτε αναφορά στις αλβανικές διεκδικήσεις περί Τσάμηδων, παρά το γεγονός ότι το συγκεκριμένο ζήτημα δημιουργεί κραδασμούς στην πολιτική σκηνή της Αλβανίας. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που δίνει, υπό τη μορφή των διαρροών, το Μαξίμου, τα ζήτημα που είναι στην ατζέντα είναι η οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), η άρση της εμπόλεμης κατάστασης ανάμεσα σε Αθήνα και Τίρανα, η διαφύλαξη των δικαιωμάτων της ελληνικής εθνικής μειονότητας στην Αλβανία και οι αλλαγές στα σχολικά βιβλία, καθώς επίσης και η εκταφή οστών των Ελλήνων στρατιωτών πεσόντων του πολέμου του ’40. Με λίγα λόγια, φαίνεται πως η Ελλάδα έχει υποχωρήσει από τη διεκδίκηση της ελληνικότητας της Βορείου Ηπείρου και της επιστροφής του γεωγραφικού αυτού εδάφους στην ελληνική επικράτεια.

Το μεγάλο αγκάθι των συζητήσεων φαίνεται πως πλέον είναι το ζήτημα της οριοθέτησης της ΑΟΖ, αφού ο Πρόεδρος της Αλβανίας, ο οποίος προσφάτως αρνήθηκε να υπογράψει τη σχετική συμφωνία, ευθυγραμμίζεται με την τουρκική λογική των πραγμάτων, δηλαδή της μη αναγνώρισης των 12 ναυτικών μιλίων, υποστηρίζοντας, μάλιστα, πως η κυβέρνηση της Αλβανίας «πουλάει» τη θάλασσά της στην Ελλάδα..

Το ζήτημα των Τσάμηδων

Το πρόβλημα με τους Τσάμηδες καθιερώθηκε όταν το 1926 ο Έλληνας δικτάτορας Θεόδωρος Πάγκαλος αναγνώρισε ως αλβανική μειονότητα τους μουσουλμάνους Τσάμηδες του νομού Θεσπρωτίας. Δεν συμμετείχαν στο πρόγραμμα ανταλλαγής πληθυσμών και επί της ουσίας απαίτησαν να παραμείνουν σε ελληνικό έδαφος. Με την πάροδο των χρόνων μετοίκησαν στην Αλβανία, κατηγορώντας την Ελλάδα για καταπίεση, βίαιη αφαίρεση περιουσιών και πλέον διεκδικούν περιουσίες και αποζημιώσεις.

Από 4 χιλιάδες οικογένειες που είχαν καταγραφεί στη Θεσπρωτία, πλέον η Αλβανία υποστηρίζει πως πρόκειται για περισσότερες από 30.000. Ο Έντι Ράμα υποστηρίζει πως το ζήτημα των Τσάμηδων υφίσταται κι ότι έχουν απόλυτο δικαίωμα διεκδίκησης περιουσιών σε ολόκληρη την Ήπειρο, ξεκαθαρίζοντας παράλληλα πως με την Ελλάδα δεν συζητείται θέμα εδαφικό και πως κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε να σταθεί.

Με λίγα λόγια, ο κύριος Ράμα εξηγεί πως η Αλβανία είναι διατεθειμένη να αναγνωρίσει τα 12 ναυτικά μίλια και την ελληνική ΑΟΖ, αν η Ελλάδα υπογράψει ειρήνη και παραχωρήσει, οριστικά και αμετάκλητα, την περιοχή της Βορείου Ηπείρου, που με βάση το διεθνές δίκαιο ανήκει στην Ελλάδα, στην Αλβανία.

Σημερινή