Ταξίδι στα νησιά Ώλαντ - ένα μέρος πρότυπο αυτονομίας εθνικής μειονότητας

            

Στα νησιά Ώλαντ, στην θαλάσσια περιοχή ανάμεσα στην Φινλανδία και την Σουηδία οι Σουηδοί είναι η συντριπτική πλειοψηφία. Στα νησιά αυτά η επίσημη γλώσσα είναι τα σουηδικά και μόνο. Όμως αυτά επίσημα είναι ένα τμήμα της φινλανδικής επικράτειας με ευρεία αυτονομία και ουσιαστικά μια ανεξάρτητη χώρα.

 Σε ένα πρόσφατο ταξίδι μου στα νησιά αυτά μπόρεσα να τα μελετήσω από κοντά.

 Ένα υπερσύγχρονο πορθμείο με μετέφερε με ένα ελάχιστο αντίτιμο σε έξη περίπου ώρες από το φινλανδικό λιμάνι του Τουρκού στην πρωτεύουσα των Ώλαντ, το Μαρίεχαμν. Αν αντιστοιχίσουμε το Τουρκού με τον Πειραιά, τα νησιά είναι όπου περίπου σε μας είναι οι Κυκλάδες. Το εισιτήριο για δυο άτομα και ένα αυτοκίνητο ήταν μόλις 27 ευρώ, σε μια χώρα θεωρούμενη ακριβή όπως η Φινλανδία!

Πάνω από 6500 νησιά και νησίδες, όλα καταπράσινα, ένας πραγματικός παράδεισος το καλοκαίρι και ένας κυριολεκτικά παγωμένος τόπος τον χειμώνα (13.517 km2, 27.000 κάτοικοι). 

Το κοινοβούλιο των Ώλαντ αριθμεί 30 μέλη που εκλέγονται με καθολική ψηφοφορία. Στην εξουσία βρίσκεται το κόμμα των φιλελευθέρων (τα κόμματα εδώ δεν έχουν την παραμικρή σχέση με τα φινλανδικά κόμματα) με πρωθυπουργό την κυρία Βιβέκα Έρικσον, η οποία προεδρεύει ενός 8μελούς υπουργικού συμβουλίου.

Στα υπουργεία του νησιού είναι κατανεμημένες οι εξής αρμοδιότητες: Υγεία και ιατρική περίθαλψη, προστασία περιβάλλοντος, βιομηχανία, μεταφορές, τοπική αυτοδιοίκηση, χάραξη πολιτικής, ταχυδρομείο, επικοινωνίες, ραδιόφωνο και τηλεόραση. Στην Φινλανδική κυβέρνηση έχουν εκχωρηθεί οι εξής αρμοδιότητες: Διεθνείς σχέσεις, το μεγαλύτερο μέρος του δικαστικού συστήματος, οι φυλακές και τα τελωνεία.. Ένα τμήμα των κρατικών εσόδων των νησιών παραδίδεται στην κυβέρνηση του Ελσίνκι ως συμμετοχή των νησιών στις εκχωρημένες αρμοδιότητες. Από αυτά τα χρήματα ένα μεγάλο τμήμα επιστρέφει πάλι στα νησιά από τον φινλανδικό προϋπολογισμό (περίπου 200 εκατομμύρια ευρώ ετησίως). Αν κάποιος νόμος της φινλανδικής βουλής έχει επίπτωση στα νησιά Ώλαντ, δεν μπορεί να ισχύσει αν δεν εγκριθεί και από το κοινοβούλιο των νησιών.

     
Εδώ όλα είναι διαφορετικά από την Φινλανδία, τα νησιά έχουν δική τους σημαία, θυρεό, εθνικό ύμνο, ταχυδρομείο, γραμματόσημα, πινακίδες αυτοκινήτων, κωδικό στο διαδίκτυο.

Ακόμα και οι δρόμοι διαφέρουν, είναι κόκκινοι χάρη στους κόκκινους βράχους των νησιών από τους οποίους χαλίκι χρησιμοποιείται για την κατασκευή του ασφαλτοτάπητα. Από το 1984 απέκτησαν την ταχυδρομική τους ανεξαρτησία και εκδίδουν γραμματόσημα που αντικατέστησαν τα φιλανδικά που χρησιμοποιούντο προηγουμένως. Επισκέπτομαι το ταχυδρομείο στο Μαρίεχαμν όπου στην φιλοτελική θυρίδα προμηθεύομαι κάποιες σειρές που κυκλοφορούν. Ρωτάω την υπάλληλο πολλά και διάφορα. Είναι Φινλανδή και μου παραπονιέται πως δεν υπάρχει φινλανδικό σχολείο για να στείλει τα παιδιά της.

       

Τα νησιά Ώλαντ είναι αποστρατιωτικοποιημένα, έχουν χαραγμένα θαλάσσια σύνορα τόσο με την Φινλανδία όσο και με την Σουηδία, Συγκεκριμένοι νόμοι δεν επιτρέπουν την αγορά ακινήτων στα νησιά σε Φινλανδούς και σε άλλους ξένους, ώστε να μην μπορεί να γίνει δημογραφική αλλοίωση. Δεν επιτρέπεται η ύπαρξη φινλανδικών σχολείων. Τα Ώλαντ είναι μέλος του συμβουλίου σκανδιναβικών χωρών (Nordic council). Στην συνθήκη προσχώρησης της Φινλανδίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα νησιά μνημονεύονται ως «τρίτη περιοχή» και σε χωριστό τμήμα της συνθήκης αναφέρονται οι ειδικές συνθήκες στα νησιά όπως η μη ελεύθερη αγορά ακινήτων από κοινοτικούς πολίτες και η μη ύπαρξης δυνατότητας επιχειρήσεων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αναπτύξουν εμπορικές δραστηριότητες στα νησιά.

     
Οι νησιώτες αυτοί φαίνεται πως προτιμούν τις διάφορες εκδηλώσεις, αγώνες, φεστιβάλ, φολκλόρ να διαδέχονται η μία την άλλη ώστε να προσελκύουν πλήθος επισκεπτών (δυο σουηδικές ναυτιλιακές εταιρείες, η Viking και η Seal lines συνδέουν το Μαρίεχαμν με το Τουρκού, το Ελσίνκι και την Στοκχόλμη),  έτσι οι νησιώτες  εξασφαλίζουν ένα υψηλό εισόδημα.

      

Σίγουρα η Φιλανδία σέβεται τα δίκαια των μειονοτήτων όμως και η Σουηδία όταν το 1921 λίγο μετά την ανεξαρτησία της Φινλανδίας από την Ρωσία, δημιουργήθηκε η κρίση των Ώλαντ, προσέφυγε τότε στην Κοινωνία των Εθνών και προσπάθησε, και πέτυχε τότε να βγει μια απόφαση, ίσως όχι της ενσωμάτωσης των νησιών στην Σουηδία όπως θα ήθελε, αλλά μιας απόφασης βάσει της οποίας οι νησιώτες των Ώλαντ, αυτόνομοι, κύριοι της περιοχής τους μπορούν εν ειρήνη και ευημερία να ζήσουν στον τόπο τους. Είναι λοιπόν τα νησιά αυτά ένα υπόδειγμα αντιμετώπισης και επίλυσης διμερών διακρατικών ζητημάτων και εφαρμογής μειονοτικών δικαιωμάτων.

Δημήτρης Περδίκης