Αφιέρωμα ιστοσελίδας ΣΦΕΒΑ για το χωριό Τσαούσι

Το Τσαούσι είναι μία από τις έντεκα κοινότητες της επαρχίας του Αλύκου. Σήμερα εντάσσεται στο Δήμο Φοινίκης.

Απλώνεται  πάνω σε μια ράχη με υψόμετρο 40 μ.,  στην δεξιά πλευρά της εθνικής οδού Κρανιά-Μαυρομάτι και γύρω στα 7 χλμ νοτιοανατολικά της πόλης των Αγίων Σαράντα.

Πήρε αυτό το όνομα από τον αξιωματικό του οθωμανικού στρατού, Τσαούση (Caush) που το πήρε σαν κτήμα για τις υψηλές υπηρεσίες προς την Αυτοκρατορία. Αναφέρεται για πρώτη φορά σαν τσιφλίκι το 1852 με 13 σπίτια. Βάση της απογραφής του 1913 είχε 100 κατοίκους, ενώ το 1923 είχε 30 σπίτια με 178 κατοίκους. Το 1927 φθάνει τους 200 κατοίκους.

Οι κάτοικοί του είναι όλοι ελληνικής καταγωγής.

Οι κάτοικοί  του πήραν μέρος στον Αντιφασιστικό Αγώνα, δίνοντας κι έναν μάρτυρα, στον αγώνα αυτών, τον Μήτρο Μπώρο.

Το Τσαούσι μεγάλωσε κι έγινε Κεφαλοχώρι. Τα περισσότερα γεγονότα αυτής της περιόδου σχετίζονται με το πρόσωπο του καπετάν Θύμιο Λιώλη.

Αφού διώχτηκε από την Κρανιά, μετά τη δολοφονία του αγά της Κρανιάς από τον Θύμιο, η οικογένεια ήρθε και εγκαταστάθηκε στο Τσαούσι. Ο Θύμιος βγήκε στο κλαρί και έγινε ο άσπλαχνος εχθρός των Τουρκαλβανών μπέηδων και αγάδων, και θερμός υποστηριχτής των ακτημόνων γεωργών. Χάρη στην παλικάρια, τους αγώνες, τις μονομαχίες που έδωσε έγινε ένας ζωντανός θρύλος.

Ο Θύμιος το 1944 αναγκάστηκε να δραπετεύσει στην Ελλάδα, ενώ όλα τα πυρά έπεσαν στην οικογένεια Λιώλη.

Το 1949 συλλαμβάνονται τέσσερα εξαδέλφια: Ο Πέτρος Λιώλης, ο Κώτσης Λιώλης, ο Σωτήρης Λιώλης και ο Γιάννης Λιώλης. Κατηγορήθηκαν πως είχαν αλληλογραφία με τον Θύμιο. Κρατήθηκαν και βασανίστηκαν για τρεις ολόκληρους μήνες στα κομμουνιστικά κολαστήρια.

Αργότερα κρατείται στον καλιά του Αργυροκάστρου, χωρίς δίκη, για τέσσερα χρόνια ο γέροντας Κώστας Κόκκαλης και επιστρέφει στο χωριό χωρίς μουστάκι και δόντια, αφού του τα αφαίρεσαν τρίχα την τρίχα και δόντι το δόντι.

Το 1951 τιμωρείτε με τρία χρόνια φυλάκιση ο Βαγγέλης Νάνης, ενώ ο Χρήστος Γκούντης με οχτώ χρόνια φυλάκιση γιατί δεν ήπιε το ντολί (πρόποση) για τον διάτορα Ε. Χότζα.

Το 1959 ξανασυλαμβάνεται ο Πέτρος Λιώλης και καταδικάζεται με εκτέλεση, μια ποινή που η Λαϊκή Βουλή την μετέτρεψε σε 24 χρόνια κάθειρξης. Λίγο αργότερα ο γιος του Μήτρος Λιώλης κηρύσσεται «εχθρός του λαού».  Κουλάκος ανακηρύχτηκε και ο Κώτσης Λιώλης, γιος του Τσίλη, αδερφού του Θύμιου.

Σε φυλάκιση 18 χρόνια καταδικάζεται και ο Πύλιος Κύργιος, όπου τέλεσε 13.

Η κυριότερη κατεύθυνση της οικονομίας είναι η γεωργία και τα βιομηχανικά φυτά. Έχει τις συνθήκες για την αναπτύξει της κτηνοτροφίας ιδίως  των βοοειδών και των χοίρων.

Το 1957 δημιούργησαν το γεωργικό συνεταιρισμό. Αργότερο ενώθηκε με άλλα 10 χωριά στον Ενωμένο συνεταιρισμό του Αλύκου, και πιο αργότερα με άλλα 17 χωριά στον Συνεταιρισμό Ανώτερου Τύπου της Φοινίκης.

Στα χρόνια της συνεταιριστικής ζωής άνοιξε Δημοτικό σχολείο, εμπορική μονάδα, ο αριθμός των οικογενειών έφθασε τους 151 με γύρω στους 720 κατοίκους.

Σήμερα, λόγω μετανάστευσης. έκλεισε το σχολείο, ο αριθμός των κατοίκων ελαττώθηκε  πολύ.

(από συνεργάτη της ΣΦΕΒΑ στη Β.Ήπειρο)

www.sfeva.gr