Οι Βορειοηπειρώτες στο μεταίχμιο της εθνικής τους ταυτότητας

«Καλόν εστί τα οικεία κοσμείν και σώζειν...», μας νουθετεί ο αρχαίος ιστοριογράφος Πλούταρχος. Ας εμβαθύνουμε λοιπόν σ' αυτό το λίαν περιεκτικό απόφθεγμα, προσπαθώντας ο καθένας μας να αντλήσει με το δικό του γνωσιακό υπόβαθρο, τι επιτάσσει η σύγχρονη εποχή της μετανεωτερικότητας –  η οποία αφορά τον αναστοχασμό των παλαιών αξιών και την εφαρμογή όλων εκείνων των μοντέλων διαβίωσης, που αξιοποιώντας τα, μπορούμε να προοδεύσουμε – θεμελιώνοντας την κοινωνία του μέλλοντος.

Η επιστροφή στις ρίζες του παρελθόντος δε σημαίνει απαραιτήτως την οπισθοδρομικότητα και την προγονοπληξία. Εναρμονιζόμενοι με την σύγχρονη κοινωνία, η οποία αποδεικνύει επί του πρακτέου πως η δημοκρατία είναι η μόνη οδός προόδου, μας δίδονται τέτοιες ευκαιρίες (οι οποίες σε άλλα καθεστώτα ούτε καν σκέψεις δεν μπορούσαν να αποτελέσουν), με τις οποίες έχουμε πλήρη πρόσβαση σε μέσα ενημέρωσης (έντυπα ή ψηφιακά), πολιτισμούς και κουλτούρες διαφόρων περιοχών του κόσμου, έτσι ώστε αβίαστα να μπορούμε να  καταγράψουμε και να διασώσουμε οποιαδήποτε αντίληψη των ανθρώπων περί της ζωής.

Συγκεκριμένα η περιοχή μας, η οποία αποτελεί τμήμα της διεθνούς αναγνωρισμένης Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας στη Βόρεια Ήπειρο, αλλά και στην Αλβανία, η έννοια της πολιτιστικής παράδοσης μπορεί να μελετηθεί προεκτείνοντας την στον καθημερινό βίο των εδώ κατοίκων.

Εν ολίγοις, οι συνήθειες ένδυσης και υπόδησης (παλαιότερα), οι γαστρονομικές τάσεις – παραλλαγές, το «φέρεσθε» και το «κινείσθε» κατά τη διάρκεια μιας ολόκληρης ημέρας, αποτελούν κομμάτι της τοπικής – εθνικής μας ταυτότητας.

Ειδικά στην προκειμένη περίπτωση όπου οι πολιτιστικές μας ρίζες αποτελούν τμήμα μιας ιδιωματικής συνέχειας του «ελληνικού – ηπειρωτικού πνεύματος» και σαν τέτοιες πρέπει να αντιμετωπιστούν από τον εκάστοτε επισκέπτη – περιηγητή – μελετητή.  

Η επανειλημμένως αναφερόμενη από πολλούς «κομμουνιστική περίοδος», αποτελεί το επίκεντρο για τις τυχόν αλλοιώσεις – αφομοιώσεις της πολιτιστικής μας ταυτότητας, καθώς τα μέσα προπαγανδισμού, πολιορκούσαν ως άλλοι κατακτητές την συνείδηση των ατόμων (ασχέτως εθνικής ή θρησκευτικής καταγωγής) της τότε παγκοσμίως απομονωμένης Αλβανίας.

Απαγόρευση κάθε εσωτερικής έκφρασης και ελευθερίας, χειραγώγηση της μάζας, έλεγχος του τύπου και των ενημερωτικών μέσων, υπήρξαν οι καλύτερες μέθοδοι για να οδηγηθεί ένας τοπικώς ευρισκόμενος ευρωπαϊκός λαός στο σκοτάδι της ημιμάθειας και της καχυποψίας.

Έκαστος εξ ημών είναι σε θέση να εννοήσει πως όλα αυτά τα προαναφερόμενα «μέσα μαζικής αλλοτρίωσης», έχουν συντελέσει άμεσα στη σύνθεση μιας νέας ταυτότητας των πολιτών αυτής της χώρας. Ως εκ τούτου και η περιοχή μας είναι πασιφανές πως έχει επηρεασθεί αισθητά από την απολυταρχική λαίλαπα της πιο σκοτεινής περιόδου γι αυτά εδώ τα μέρη.

Αν εξετάσουμε δειγματοληπτικά (ή νοερά κατόπιν προσωπικών βιωμάτων) μερίδα ντόπιων κατοίκων της Ε.Ε.Μ., διαφαίνεται μια κατηγοριοποίηση ανά τον τρόπο σκέψεις τους. Πράγμα που συνεπάγεται με τη διαφορετική αντίληψη που έχουν από τα πιο απλά μέχρι και τα πιο σύνθετα θέματα που αφορούν το κοινωνικό γίγνεσθαι. 

Παρατηρείται μια διαρκώς ελαττωμένη γνωσιακή διανοητικότητα, με αποτέλεσμα, τα άτομα γηραιότερης ηλικίας,  να έχουν μεν μια παλαιού τύπου αντίληψη του κόσμου και των φαινομένων του, απ’ την άλλη όμως είναι περισσότερο δεκτικοί στο διάλογο και τις διάφορες παρατηρήσεις – διορθώσεις των απόψεών τους. Σε αντίθεση με άτομα που αφορούν ηλικίες του εγγύτερου παρελθόντος, όπου ο «κλοιός» της χειραγώγησης, ήτανε πιο σφιχτός. [Συγκεκριμένα σε θέματα διαλόγου περί διαφόρων απλοϊκών συζητήσεων, τείνουν να επιμένουν στη γνώμη τους, ακόμη και αν αντικειμενικά αυτή είναι λανθασμένη].

Πολλοί ακόμη και επί των ημερών μας, συσχετίζουν αυτή την τάση για λανθάνουσα επιμονή, με τη ντόπια κουλτούρα μας. Ωστόσο πλανώνται, καθώς μια τέτοια άποψη δεν μπορεί να ευσταθεί. Αναιρείται αυτομάτως, μόλις εκείνη συγκρίνεται με περιπτώσεις προ του δικτατορικού καθεστώτος.

Αυτά όσον αφορά μια σύντομη εμβάθυνση στον εσώτερο κόσμο των εδώ ατόμων.

Σε ότι αφορά τη συναναστροφή μας με εταίρους αλλοεθνείς και συγκεκριμένα με άτομα αλβανικής καταγωγής, γίνεται και εκεί αισθητή η τάση για διάσωση της ταυτότητάς μας. Ωστόσο προσφάτως, κυρίως σε νεαρότερες ηλικίες, εμφανίζεται δυνατή η ειρηνική συνύπαρξη (πλην μεμονωμένων περιστατικών), χωρίς να υπάρχει από μέρους μας κάποια σύγχυση ή τάση για αφομοίωση.                                                                                      

           

Πώς όμως κάποιοι νέοι μας μπορούν να συναναστραφούν χωρίς να φοβούνται μια τυχόν ξαφνική αλλοτρίωση της ταυτότητάς τους; 

Γιατί  να είναι ανά πάσα στιγμή ανοιχτοί στο διάλογο με αλλογενή άτομα του άμεσου περιβάλλοντός τους;

Αυτά τα ερωτήματα μπορούν από μέρους μας να απαντηθούν αγγίζοντας τον ελεύθερο τρόπο σκέψης των παιδιών μας και συγχρόνως παρατηρώντας την τάση τους για ιστορικές αναδιφήσεις εντός των βιβλίων, του τόπου και των ανθρώπων του.

Αφού προηγουμένως έχουν ενημερωθεί σφαιρικά και έχουν αποκτήσει τις στοιχειώδεις γνώσεις περί της ιστορίας τους, δεν αισθάνονται καμία είδους απειλή για υποτιθέμενες συνειδησιακές ή πολιτισμικές αλλοιώσεις.  Εν αντιθέσει με όσους επιμένουν σε μια μοιρολατρική στάση άμυνας έναντι στο διαφορετικό, χωρίς να έχει προηγηθεί από μέρους τους καμία είδους προσπάθεια για  μελέτη.

Είμαστε «απότοκοι» ενός «παγκόσμιου πολιτιστικού έθνους», το οποίο ανέκαθεν καθήλωνε από εντυπωσιασμό τους άλλους λαούς και συνέδεε άρρηκτα και χωρίς αλλοπρόσαλλες μεταβολές, τη δημοκρατία με τη λαϊκή μας παράδοση.

Βασιζόμενοι λοιπόν στην εκ βαθέων μελέτη των πολιτιστικών μας παραδόσεων, είμαστε σε θέση να ενστερνιστούμε όλα εκείνα τα στοιχεία τα οποία είναι απόρροια ενός ελεύθερου δημοκρατικού ιδεώδους απορρίπτοντας τυχόν τάσεις και νοοτροπίες, οι οποίες  μπορεί κάλλιστα να  δημιουργήσουν ένα συνονθύλευμα μεταξύ του πολιτισμού μας και της «δηλητηριώδους» περιόδου της πολιτιστικής και όχι μόνο, απομόνωσης του τόπου.

Με «όπλο»μας  τη συνεχή ενημέρωση και την συνδιαλλαγή μας με οποιαδήποτε αλλότρια κουλτούρα, γινόμαστε και εμείς (εκουσίως ή ακουσίως), οι συνεχιστές του νέου δημοκρατικού πολιτισμού στον τόπο μας.

Γκοτζιάς Γιώργος

Φοιτητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Αργυρόκαστρο 2017

*Η φωτογραφία προέρχεται από το διαδίκτυο και αποτελεί απόσπασμα από σχετικό έργο μικρού μήκους του καλλιτέχνη Παύλου Τριποδάκη.

photinos-periplous.blogspot.gr