Φωτορεπορτάζ και σχόλια από την εκδήλωση στην Κρανιά για τα 100 χρόνια από την ανακήρυξη της Αυτονομίας της Β. Ηπείρου

Την Κυριακή 16 Φεβρουαρίου 2014 λίγοι (γύρω στους 70) αλλά τολμηροί Βορειοηπειρώτες και Ελλαδίτες έδωσαν το παρόν στην λιτή αλλά συγκινητική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην Κρανιά Δελβίνου και στο προαύλιο του Ιερού Ναού του Αγίου Γεωργίου, όπου είναι τοποθετημένο το μνημείο του Εξαίρετου Οπλαρχηγού της Ηπείρου Θύμιου Λιώλη, ώστε να τιμήσουν την συμπλήρωση των 100 χρόνων από την ανακήρυξη της Αυτονομίας της Βορείου Ηπείρου στις 17 Φεβρουαρίου 2014.

Από την προηγουμένη υπήρχε ένα κλίμα τρομοκράτησης από τις αλβανικές αρχές με την σύλληψη του 28χρονου Φίλιππου Δημογιάννη στη Χιμάρα όπου μοίραζε προκηρύξεις για την επέτειο. Από το βράδυ του Σαββάτου ακόμα και οι φορείς που ήταν αρχικά πρόθυμοι να συμμετάσχουν στην εκδήλωση της Κρανιάς, όπως το παράρτημα της Ομόνοιας Αγίων Σαράντα, έδειχναν σημάδια υποχώρησης και παρόλο που παρήγγειλαν στεφάνια, δεν προσήλθαν τελικά να τα καταθέσουν.

Από τις 10:30 το πρωί της Κυριακής άρχισαν να συγκεντρώνονται άτομα μπροστά από το μνημείο του Οπλαρχηγού του Βούρκου Θύμιου Λιώλη με τους μικρούς Ελληνόψυχους αγωνιστές να κάνουν την αρχή. Το παρόν δίνουν Βορειοηπειρώτες από την Κρανιά, το Μεσοπόταμο, τη Φοινίκη, τη Δρόβιανη, το Αλύκο και την πόλη των Αγίων Σαράντα, παρά την παρουσία του αστυνομικού τζιπ που είχε σταθμεύσει από νωρίς σε καφενείο της Κρανιάς στην στροφή που οδηγεί προς το κέντρο του χωριού όπου θα γινόταν η εκδήλωση.

Λίγο μετά τις 11 το πρωί, αφού κατέφτασαν στο χώρο άτομα που ήρθαν από την Αθήνα, την Πάτρα, τη Λάρισα και τα Ιωάννινα ειδικά για αυτή την μοναδική εκδήλωση, άρχισε η επιμνημόσυνη δέηση για τους Αγωνιστές της Αυτονομίας του 1914. 

Ο πατήρ Χρήστος μνημονεύει τον Πρόεδρο της προσωρινής κυβέρνησης της Αυτονόμου Πολιτείας της Βορείου Ηπείρου Γεώργιο Χρηστάκη Ζωγράφο, τα μέλη της κυβέρνησης Μητροπολίτες Δρυϊνουπόλεως Βασίλειο, Βελλάς και Κονίτσης Σπυρίδωνα και Κορυτσάς Γερμανό, Αλέξανδρο Καραπάνο, Δημήτρη Δούλη και Ιωάννη Παρμενίδη καθώς και όλους όσους αγωνίστηκαν για την Αυτονομία το 1914. Παράλληλα όμως μνημόνευσε και μεταγενέστερους αγωνιστές του Βορειοηπειρωτικού όπως τον Μητροπολίτη Αργυροκάστρου Παντελεήμωνα Κοτόκο, τον Μητροπολίτη Κορυτσάς Ευλόγιο Κουρίλα και τον Μητροπολίτη Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης Σεβαστιανό Οικονομίδη.

Είναι επίσης χαρακτηριστικό από την εκδήλωση οι μισοί απ' όσους παραβρέθηκαν απέφυγαν να φωτογραφηθούν ή να τους πάρει η κάμερα και έβγαλαν εαυτούς εκτός "κάδρου".

Στην πρώτη σειρά διακρίνουμε τον εκπρόσωπο των πολιτικών θιγμένων και εξορίστων του κομουνιστικού καθεστώτος Θωμά Ζιούλη, τον πρόεδρο της κοινότητας Κρανιάς Σπύρο Τσάκουλη (Σοσιαλιστικό Κόμμα) και τον πρόεδρο της διοργανώτριας της εκδήλωσης Νεολαία Βορειοηπειρωτών Αχαϊας Σταύρο Γκίνο. 

Μετά το τρισάγιο στη μνήμη των Ηρώων του 1914, ο δημοσιογράφος Θεόδωρος Ασβεστόπουλος, έκανε μία συνοπτική περιγραφή της ιστορίας του Αυτονομιακού Αγώνα, αρχίζοντας από την απελευθέρωση της ενιαίας Ηπείρου στους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-'13 και την υπογραφή του Πρωτοκόλλου της Φλωρεντίας (17-12-1913). Ιδιαίτερη μνεία έγινε στην οργάνωση των Βορειοηπειρωτών με τις Επιτροπές Εθνικής Αμύνης την διακήρυξη της Αυτονόμου Ηπείρου και το τελετουργικό της ανακήρυξης της ανεξαρτησίας στις 17 Φεβρουαρίου 1914 στον ποταμό Δρίνο. Τέλος έγινε αναφορά στην υπογραφή του Πρωτοκόλλου της Κερκύρας με το οποίο αναγνωριζόταν αυτονομία στη Β. Ήπειρο (19-5-1914), στην επιστροφή του Ελληνικού Στρατού στην περιοχή (Οκτώβριος 1914) και στην μοναδική έως σήμερα συμμετοχή των Βορειοηπειρωτών στις ελληνικές βουλευτικών εκλογών από την ιδιαίτερη πατρίδα τους εκλέγοντας αντιπροσώπους για την Βουλή των Ελλήνων τον Δεκέμβριο του 1915. 

Ο πρόεδρος της Νεολαίας Βορειοηπειρωτών Αχαϊας Σταύρος Γκίνος ανέλυσε τη σημερινή πτυχή του Βορειοηπειρωτικού υπό το πρίσμα του Αυτονομιακού Αγώνα. 

Αναφέρθηκε συγκεκριμένα στις καταπατήσεις που δέχεται σήμερα ο Ελληνισμός της Βορείου Ηπείρου, σε αυτά που κέρδισαν γειτονικές μειονότητες στα Βαλκάνια ύστερα από διαρκή αγώνα, αλλά και στα παραδείγματα εθνικών μειονοτήτων ανά την Ευρώπη που απολαμβάνουν καθεστώς Αυτονομίας. Η αλλοίωση του πληθυσμού στις αμιγώς ελληνικές περιοχές, η ελαχιστοποίηση της ελληνικής γλώσσας στα σχολεία όσο ανεβαίνουν οι τάξεις, η υφαρπαγή της ιδιοκτησίας των Ελλήνων, το μπαράζ διαρρήξεων στα χωριά και άλλα πολλά ήταν μερικά από τα σημεία που εστίασε ο κ. Γκίνος, με κυριότερο τα απαράδεκτα αποτελέσματα της αλβανικής απογραφής του 2011 που παρουσίασαν μόλις σε 24.000 τους Έλληνες σε όλη την επικράτεια. 

Ο πρόεδρος της ΝΕΒΑ σημείωσε στο τέλος ότι η Εθνική Ελληνική Κοινότητα δεν είναι αντίθετη με την ένταξη της Αλβανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υπό την προϋπόθεση όμως να γίνουν απολύτως σεβαστά τα δικαιώματα των Βορειοηπειρωτών από το αλβανικό κράτος.  

Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε η κατάθεση στεφάνων στο Μνημείο του Οπλαρχηγού του Βούρκου Θύμιου Λώλη, ο οποίος έδωσε το παρών σε όλους τους εθνικούς αγώνες για τον Ελληνισμό, από την τοπική αντίσταση στους μπέηδες και τον Μακεδονικό Αγώνα δίπλα στον Παύλο Μελά, τους Βαλκανικούς Πολέμους και την Αυτονομία, μέχρι την Εθνική Αντίσταση μέσα από το Μέτωπο Απελευθέρωσης Βορείου Ηπείρου.

Στεφάνια κατέθεσαν: 

- ο κ. Βαγγέλης Παπαχρήστος, δημοσιογράφος, συγγραφέας, εκπαιδευτικός και ιστορικό στέλεχος της Ομόνοιας (εις εκ των πέντε φυλακισθέντων το 1994), εκ μέρους της Επιτροπής Εθνικής Μνήμης Βορειοηπειρωτικού Αγώνα. 

- ο κ. Θωμάς Ζιούλης εκ μέρους των θιγμένων, πολιτικών κρατουμένων και εξορισθέντων επί κομμουνιστικού καθεστώτος

- ο κ. Οδυσσεάς Μπόρος, πρόεδρος του Συνδέσμου Βορειοηπειρωτών Θεσσαλίας "Ο Πύρρος" εκ μέρους του σωματείου

- ο κ. Σταύρος Γκίνος, πρόεδρος της Νεολαίας Βορειοηπειρωτών Αχαϊας, εκ μέρους του σωματείου.

Στεφάνια παρήγγειλαν επίσης ο γενικός πρόεδρος της Ομόνοιας Βασίλης Μπολάνος και ο πρόεδρος Ομόνοιας Αγίων Σαράντα Λάμπης Παντέχης εκ μέρους του παραρτήματος, οι οποίοι όμως δεν παρέστησαν τελικά αφού από την προηγούμενη μέρα είχαν σημάνει άτακτη υποχώρηση.

Παρόλα αυτά όμως, αφού δεν έδωσαν εντολή για ακύρωση της κατάθεση τους, τα στεφάνια τοποθετήθηκαν στο Μνημείο, το μεν του προέδρου της Ομόνοιας από τον πρώην Έπαρχο Μεσοποτάμου Βασίλη Καλυβά και αυτό από το παράρτημα Ομόνοιας Αγίων Σαράντα από τον κ. Σπύρο Παππά.

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με ενός λεπτού σιγή και την απόδοση του ελληνικού εθνικού ύμνου, υπό τα συνθήματα "Ζήτω η 17η Φεβρουαρίου 1914" και "Τιμή και δόξα στους αθάνατους ήρωες του Βορειοηπειρωτικού Αγώνα".

Στην αναμνηστική φωτογραφία διακρίνονται μεταξύ άλλων, ο σύγχρονος ήρωας του Βορειοηπειρωτικού Βαγγέλης Παπαχρήστος, ο εκπρόσωπος των θιγμένων Θωμάς Ζιούλης, οι πρόεδροι της Νεολαίας Βορειοηπειρωτών Αχαϊας και Συνδ. Βορειοηπειρωτών Θεσσαλίας, Σταύρος Γκίνος και Οδυσσέας Μπόρος αντίστοιχα, το μέλος του Γεν. Συμβουλίου της Ομόνοιας Λεωνίδας Παππάς, στελέχη της ΣΦΕΒΑ Ιωαννίνων, καθώς και ο ανιψιός του Χιμαραίου εθνομάρτυρα Αριστοτέλη Γκούμα, Νίκος Κολίλας.     

Με το πέρας της τελετής ακολούθησε κέρασμα στο παρακείμενο καφενείο του χωριού, όπου συζητήθηκε η σημερινή κατάσταση του Βορειοπειρωτικού Ζητήματος.