Η εξέγερση και η σφαγή της Τιενανμέν: 25 χρόνια από τη μέρα που δεν έπεσε ο κομμουνισμός στην Κίνα - Τι απέγινε ο άνδρας που σταμάτησε τα τανκς;

Είκοσι πέντε χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τη σφαγή στην πλατεία Τιενανμέν που στοίχισε τη ζωή σε εκατοντάδες -κατά άλλους χιλιάδες- ανθρώπους. Αυτά τα 25 χρόνια η σιωπή του Πεκίνου είναι εκκωφαντική: η Κίνα αρνείται να μιλήσει για την αιματηρή καταστολή της εξέγερσης, αρνείται φυσικά να ζητήσει συγγνώμη, ενώ στα σχολικά εγχειρίδια δεν γίνεται καν αναφορά στα γεγονότα της 4ης Ιουνίου του 1989.

Πολλοί είναι αυτοί που εξαιτίας της αιματηρής καταστολής ξεχνούν την εξέγερση που προηγήθηκε. 

Μία εξέγερση που όπως έγραφε ο Guardian πριν από μερικά χρόνια, με αφορμή την 20ή επέτειο από την σφαγή στην Τιενανμέν, «διήρκεσε έξι εβδομάδες και προσέλκυσε εκατομμύρια ανθρώπους από ολόκληρη τη χώρα, απειλώντας να θέσει τέλος στην κομμουνιστική κυριαρχία. Τα πάντα έμοιαζαν πιθανά».

Το 1989, δέκα χρόνια μεταρρυθμίσεων είχαν ανοίξει την όρεξη των πολιτών για επιπλέον ελευθερίες. Ωστόσο, παρά την εντυπωσιακή ανάπτυξη που σημείωνε η κινεζική οικονομία, οι πιέσεις της ήταν φανερές: ο πληθωρισμός, οι ανισότητες και η διαφθορά προκαλούσαν ανησυχία και ανασφάλεια στους πολίτες.
Ο ηγέτης του κόμματος, Ντενγκ Σιαοπίνγκ βρισκόταν εγκλωβισμένος ανάμεσα στις εκκλήσεις για μεταρρυθμίσεις και στην παραδοσιακή γραμμή του κόμματος. 

Χρειαζόταν μια μικρή αφορμή για να φουντώσει η φλόγα που σιγόκαιγε. Τον Απρίλιο του 1989 πέθανε ο μεταρρυθμιστής πρώην γγ του ΚΚΚ, Χου Γιαομπάνγκ. Ο θάνατός του οδήγησε σε φοιτητικές διαδηλώσεις υπέρ της δημοκρατίας, με βασικά αιτήματα την ελευθερία του λόγου και τον περιορισμό της διαφθοράς.

Τον Μάιο και στις αρχές Ιουνίου το Πεκίνο συγκλονίζεται από τις ειρηνικές διαδηλώσεις, ενώ οι φοιτητές κάνουν κατάληψη στην πλατεία Τιενανμέν στην καρδιά του Πεκίνου και ορισμένοι ξεκινούν απεργίες πείνας.

Οι φοιτητές έχουν τη στήριξη μεγάλου μέρους του κινεζικού λαού. Εργάτες και πολίτες ενώνουν τις φωνές τους με τους φοιτητές.

Η απάντηση είναι στρατιωτικός νόμος και καταστολή, με τραγικό αποκορύφωμα την 3η προς 4η Ιουνίου, οπότε τα άρματα μάχης εισβάλλουν στην Πλατεία της Αιώνιας Γαλήνης.

Ο δημοσιογράφος του Associated Press, Τζον Πόμφρετ, ο οποίος βρισκόταν στο Πεκίνο εκείνες τις ταραγμένες ημέρες, είχε γράψει: «Χιλιάδες στρατιώτες, οπλισμένοι με τουφέκια προχώρησαν στην ανατολική πλευρά της τεράστιας πλατείας που είχε καταληφθεί από διαδηλωτές υπέρ της δημοκρατίας εδώ και τρεις εβδομάδες».

Ο Πόμφρετ περιγράφει τις εικόνες των τανκς που διασχίζουν τους δρόμους του κεντρικού Πεκίνου και περνούν πάνω από τα οδοφράγματα που έχουν στήσει οι διαδηλωτές.

«Ο δρόμος όπου σημειώθηκαν οι πυροβολισμοί έχει καλυφθεί με αίμα» έγραφε.

Ο φωτογράφος Στούαρτ Φράνκλιν, ο άνθρωπος που τράβηξε την εμβληματική φωτογραφία με τον άνδρα μπροστά στα τανκς θυμάται: «Στην αρχή, η πλατεία Τιενανμέν ανέδυε την ατμόσφαιρα ενός φεστιβάλ. Οι περισσότεροι δεν μπορούσαν να δουν τους απεργούς πείνας - έβλεπαν τα πλήθη να κάνουν πορείες με λάβαρα και τη μουσική να παίζει».

Μιλώντας στον Guardian για την φωτογραφία-σύμβολο της εξέγερσης, ο Φράνκλιν -φωτογράφος του πρακτορείου Magnum- θυμάται: «Ήμουν σε ένα μπαλκόνι με μια ομάδα άλλων φωτογράφων και δημοσιογράφων όταν είδαμε έναν άνδρα να πηδά μπροστά στο τανκ στις 5 Ιουνίου. [...] Η φωτογραφία μού φαινόταν μέτρια απλά και μόνο επειδή βρισκόμουν τόσο μακριά, πάνω σε εκείνο το μπαλκόνι. [...] Καθώς τον φωτογράφιζα, ήρθαν ξεκάθαρες οι αναμνήσεις από την άνοιξη του 1968 στην Πράγα, όταν οι πολίτες αντιμετώπισαν τα ρωσικά τανκς».

Ο φωτογράφος λέει ότι οι κολόνες της υπηρεσίας ηλεκτρισμού χρησιμοποιούνταν από τους πολίτες για τη μετάδοση πληροφοριών («ήταν το Twitter εκείνης της εποχής», όπως τονίζει).

Οι πρώτες πληροφορίες έκαναν λόγο για μερικές δεκάδες νεκρούς. Τα στοιχεία που έρχονταν τις επόμενες ημέρες και μήνες ανέβασαν τον αριθμό σε εκατοντάδες (τουλάχιστον 200) ή κατά μερικούς ακόμα και χιλιάδες.
Μάλιστα, θεωρείται ότι οι περισσότεροι νεκροί δεν ήταν φοιτητές και δεν σκοτώθηκαν μέσα στην πλατεία, αλλά στους δρόμους που οδηγούσαν σε αυτήν. Τα περισσότερα θύματα ήταν εργάτες.
Η Ρόμπιν Μανρό, ερευνήτρια στην οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων China for Asia Watch, έγραφε το 1990 σε άρθρο της στο περιοδικό Nation ότι ήταν ακριβώς αυτή η πιθανότητα εξέγερσης της εργατικής τάξης (των λεγόμενων λαομπαϊσίνγκ -laobaixing), την οποία έτρεμε η κινεζική ηγεσία.
«Η Τιανανμέν δεν τελείωσε το 1989. Η κινεζική κοινωνία παλεύει με μία ανοιχτή, αθεράπευτη πληγή» λέει η Ροβίνα Χε, η οποία συμμετείχε ως μαθήτρια στις διαδηλώσεις και σήμερα είναι λέκτορας στο Χάρβαρντ και συγγραφέας του βιβλίου Tiananmen Exiles: Voices of the Struggle.

«Ας ξεχάσουμε τα μεγάλα λόγια και τις θεωρίες και ας δούμε τα ανθρώπινα θέματα: όταν πεθαίνουν τα παιδιά κάποιου, μπορούν οι γονείς να τα θρηνήσουν; [...] Η ιστορία διαγράφηκε και διαστρεβλώθηκε από αυτούς που είναι στην εξουσία» δηλώνει η ίδια στην εφημερίδα The Guardian.

Με το Πεκίνο να υπερασπίζεται την αιματηρή καταστολή, τη μνήμη να απαγορεύεται και τους αντιφρονούντες να έρχονται αντιμέτωποι με απειλές και φυλακίσεις, η 25η επέτειος της καταστολής στην πλατεία παραμένει μια επίκαιρη υπόθεση...

Αγγελική Στελλάκη

Newsroom ΔΟΛ

Τι απέγινε ο άνδρας που σταμάτησε το τανκ στην Τιενανμέν; 

Διίστανται οι απόψεις για την τύχη του

Η εικόνα του Tank Man, του άνδρα ο οποίος κρατώντας στα χέρια του δυο πλαστικές σακούλες, σταμάτησε με το σώμα του μια ολόκληρη φάλαγγα αρμάτων μάχης στο κέντρο του Πεκίνου, κατά τη διάρκεια της καταστολής της εξέγερσης τηςΤιενανμέν, το 1989, έρχεται στην επικαιρότητα 25 χρόνια μετά, λόγω της σχετικής επετείου.

Για πολλούς ανθρώπους στην Κίνα, η φωτογραφία, η οποία έγινε ένα από τα πλέον ξεχωριστά σύμβολα της ιστορίας της ανθρωπότητας για τον 20ό αιώνα, είναι ακόμη άγνωστη, ενώ πλην ελαχίστων φωτογράφων που αποθανάτισαν και κράτησαν καταγεγραμμένη την εικόνα, οι περισσότεροι αναγκάστηκαν να την καταστρέψουν ή τους κατασχέθηκε.

Οι θεωρίες για την τύχη του μυστηριώδους άνδρα ποικίλλουν, ενώ και η ταυτότητά του είναι ουσιαστικά άγνωστη.

Ήταν φοιτητής

Η εφημερίδα The Sunday Express ανέφερε ότι επρόκειτο για τον 19χρονο φοιτητή Γουάνγκ Γουεϊλίν και επικαλέστηκε μαρτυρίες φίλων του, οι οποίοι εξέφρασαν φόβους ότι του επιβλήθηκε η θανατική ποινή και εκτελέστηκε.

Παρ’ όλα αυτά,  ο τότε γενικός γραμματέας του ΚΚ Κίνας και πρόεδρος της χώρας Ζιανγκ Ζεμίν είχε αρνηθεί κάθε γνώση περί σύλληψης του άνδρα ή ακόμη ότι γνώριζε το όνομά του.

Απομακρύνθηκε για την ασφάλειά του

Μάρτυρες θυμούνται τον άνδρα να σκαρφαλώνει στο πρώτο άρμα μάχης της φάλαγγας και να μιλά με τον οδηγό του. Ο Τζαν Γουόνγκ, πρώην ανταποκριτής της καναδικής Toronto Globe and Mail στο Πεκίνο, θυμάται, σύμφωνα με τον Independent, το άρμα να προσπαθεί πολλές φορές να προσπεράσει πλαγίως τον άνδρα, πριν σβήσουν τις μηχανές τους.

«Νομίζω ότι δύο άνθρωποι οι οποίοι βρίσκονταν στα πλάγια έτρεξαν και τον άρπαξαν – όχι εχθρικά, πιθανότατα για να τον προστατέψουν», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Γουόνγκ.

Σε άλλες μαρτυρίες, ωστόσο, σημειώνεται ότι απομακρύνθηκε όχι από ομοϊδεάτες και φίλους του, αλλά από πράκτορες των αρχών ασφαλείας, οι οποίοι τον συνέλαβαν.

Είναι ακόμη ζωντανός

Η Αμερικανίδα δημοσιογράφος της τηλεόρασης Μπάρμπαρα Γουόλτερς είχε αντιπαρατεθεί με τον κ. Ζεμίν, έναν χρόνο μετά την καταστολή της εξέγερσης, κρατώντας στα χέρια της την φωτογραφία του Tank Man.

«Το γεγονός ότι τα άρματα μάχης δεν πέρασαν πάνω από το σώμα του είναι ενδεικτικό για την τύχη του. Πιστεύω ότι δεν σκοτώθηκε ποτέ», είχε δηλώσει ο τότε γ.γ. του ΚΚ Κίνας.

Πολλοί θεωρούν ότι η κινεζική αστυνομία δεν κατάφερε ποτέ να τον εντοπίσει, καθώς οι συναγωνιστές του τον έκρυψαν μέσα στο πλήθος.

Κινέζος αξιωματούχος φέρεται να έχει δηλώσει ότι οι αρχές δεν έχουν καταφέρει να εντοπίσουν τον άνδρα.

«Δεν μποερούμε να τον βρούμε. Έχουμε το όνομά του από τους δημοσιογράφους.Έχουμε ελέγξει μέσω υπολογιστών, αλλά δεν τον βρίσκουμε ούτε ανάμεσα στους νεκρούς ούτε ανάμεσα στους κρατουμένους», ανέφερε.

Εγκατέλειψε την ηπειρωτική Κίνα

Καθηγητής στο Χονγκ Κονγκ έχει ισχυριστεί ότι ο Tank Man ήταν αρχαιολόγος και φίλος του, ο οποίος είχε φθάσει στο Πεκίνο από την Τσανγκσά για να λάβει μέρος στις διαδηλώσεις. Ο καθηγητής ισχυρίζεται ότι ο άνδρας δραπέτευσε στην Ταϊβάν (Εθνικιστική Κίνα) και προσελήφθη από το Εθνικό Μουσείο του Παλατιού. Το ίδιο το μουσείο, ωστόσο αρνήθηκε τις σχετικές πληροφορίες.

Το πρακτορείο Yonhap  της Νότιας Κορέας έχει αναφέρει επίσης ότι ο άνδρας που σταμάτησε το τανκ έχει δραπετεύσει στην Ταϊβάν.

Εκτελέστηκε

Ο Μπρους Χέρσενσον, στενός συνεργάτης του Αμερικανού πρώην προέδρου Ρίτσαρντ Νίξον, ανέφερε το 1999 ότι ο άνδρας εκτελέστηκε 14 ημέρες μετά το περιστατικό.

Άλλοι ισχυρίζονται  ότι εκτελέστηκε αρκετούς μήνες αργότερα, σε εκτελεστικό απόσπασμα.

Πολλοί, ωστόσο, παραμένουν πεπεισμένοι ότι ο Tank Man είναι ζωντανός και δεν έχει καν γνώση της παγκόσμιας δημοσιότητας την οποία έχει λάβει η φωτογραφία του, λόγω της αυστηρής κινεζικής λογοκρισίας.

naftemporiki.gr