ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ

«Πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής – διπλωματίας με άλλα μέσα» είπε κάποτε ο Πρώσος στρατιωτικός και θεωρητικός του πολέμου Κλαούζεβιτς (1780-1831). Μια φράση η οποία παραμένει αναλλοίωτη στην ιστορία και επίκαιρη όσο ποτέ άλλοτε, αρκεί κανείς να μελετήσει και να διδαχτεί από την ιστορία. 

Η παρουσίαση του βιβλίου, «Η ιστορία του Ελληνικού Στρατού (1833-1949)» από της εκδόσεις Σάκκουλα, του Δρ. Ιωάννη Σ. Παπαφλωράτου, Νομικού – Διεθνολόγου, στο κατάμεστο Αμφιθέατρο του Πολεμικού Μουσείου ήταν η αφορμή να ξαναθυμηθούμε την φράση αυτή ξεφυλλίζοντας τις σελίδες του βιβλίου, μέσα στις οποίες αποτυπώνεται η δράση των Ι-VIII Μεραρχιών Πεζικού, καθώς και η νομική και χαρτογραφική παρουσίαση των γεγονότων.

Της Αθηνάς Κρεμμύδα* - 22/05/2014

Το βιβλίο προλογίζουν ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Μιχαήλ Κωσταράκος, και Αντιστράτηγος ε.α. Δημήτριος Τόρβας, Επίτιμος Διοικητής ΙΧ Μεραρχίας Πεζικού οι οποίοι ήταν παρόντες στην εκδήλωση όπως επίσης και όλοι οι αρχηγοί των ενόπλων δυνάμεων, ο διοικητής της Σχολής Εθνικής Άμυνας, ο διοικητής της Σχολής Εθνικής Ασφαλείας, εκπρόσωπος της εκκλησίας, πολιτικοί και πλήθος κόσμου.

Όπως ανέφερε και ο ίδιος ο συγγραφέας κ. Παπαφλωράτος το έργο είναι αποτέλεσμα πολυετούς μελέτης σε πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές, η οποία ξεκίνησε από μια προσωπική οικογενειακή έρευνα. Το βιβλίο αποτελείται από δύο μέρη: το πρώτο αφορά στο ιστορικό πλαίσιο, το οποίο αναδεικνύεται μέσα από πληθώρα δημοσιευμένων πηγών· το δεύτερο συγκροτείται από ορισμένα χαρακτηριστικά περιστατικά από την δράση των οκτώ πρώτων μεραρχιών του Ελληνικού Στρατού, όπως αυτή παρουσιάζεται μέσα από τα στρατιωτικά αρχεία. Συνοπτικά, εξετάζονται κατά σειρά, ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897, οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, η Μικρασιατική εκστρατεία, ο Β’ Παγκόσμιος και τα επακόλουθα γεγονότα έως το 1949.

Στους δύο πολυσέλιδους τόμους, περικλείεται όλη η ιστορία του νεότερου Ελληνικού κράτους και η σταδιακή επέκτασή του, μέσω της απελευθερώσεως εδαφών στα οποία διαβιούσαν ομογενείς πληθυσμοί όπως στην Βόρειο Ήπειρο. Δίδεται μεγάλη έμφαση σε «δύσκολες» περιόδους για τον νεότερο Ελληνισμό (όπως ο «εθνικός διχασμός» και η Μικρασιατική εκστρατεία). Το έργο δεν αποτελεί μία στεγνή παράθεση στρατιωτικών γεγονότων, καθώς ο συγγραφέας δεν παραγνωρίζει τα τεκταινόμενα στην εσωτερική πολιτική, ιδίως όσα είχαν άμεση ή έμμεση σχέση με τις Ένοπλες Δυνάμεις. Επίσης, γίνεται διασύνδεση των γεγονότων με τις εξελίξεις στο διεθνές περιβάλλον, οι οποίες επέδρασαν καθοριστικά στο ελληνικό γίγνεσθαι.

Το έργο παρουσίασαν οι κ.κ.: Δημ. Τόρβας Αντιστράτηγος ε.α. Αρετή Φεργάδη-Τούντα Ομότιμη Καθηγήτρια Παντείου Πανεπιστημίου και ο Δρ. Κωνσταντίνος Αιλιανός Πρέσβης ε.τ. Την παρουσίαση συντόνισε ο κ. Χρ. Μπολώσης Υποστράτηγος ε.α., ο οποίος μέσο μιας ιστορικής αναδρομής είπε ότι η ιδέα αλλά και η ανάγκη συγκροτήσεως Τακτικού Στρατού, δημιουργήθηκε αμέσως  μετά την κήρυξη της Ελληνικής Επαναστάσεως το 1821. Μέχρι τότε ο αγώνας διεξαγόταν από άτακτα Σώματα συγκροτημένα στην πλειονότητά τους από αφοσιωμένους στην ιδέα της Ελευθερίας πατριώτες, που στερούνταν στρατιωτικής εκπαιδεύσεως και πειθαρχίας. Οι αρχηγοί τους εξάλλου, μην έχοντας καμία μεταξύ τους ιεραρχία, εκτός από το πατροπαράδοτο πνεύμα αλληλεγγύης, δύσκολα μπορούσαν να συνεργαστούν για τον κοινό σκοπό. Αυτός ήταν κι ο βασικός λόγος, που παρά τις αρχικές σημαντικές πολεμικές επιτυχίες τους, ώθησαν τις Επαναστατικές Αρχές και Κυβερνήσεις προς την βαθμιαία οργάνωση Τακτικού Στρατού.

Ο κ. Μπολώσης αναφέρθηκε και στην διαστρέβλωση της ιστορίας που επιχειρείται σήμερα στο βωμό της εξυπηρέτησης προσωπικών και πολιτικών συμφερόντων, καθώς επίσης επεσήμανε και την ανάγκη αποκατάστασης της αλήθειας και της κατάρρευσης των παραμυθιών και μύθων. Χαρακτήρισε δε το έργο του κ. Παπαφλωράτου ως μια σημαντική πηγή γνώσης για όλους με πλήρη επιστημονική τεκμηρίωση μέσω χιλιάδων παραπομπών.

Ο Αντιστράτηγος ε.α. Δημήτριος Τόρβας χαρακτήρισε την ιστορία του Ελληνικού Στρατού άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία του Ελληνικού Έθνους αφού ο στρατός αποτέλεσε το μοχλό των εθνικών διεκδικήσεων στους μεγάλους πολέμους του Έθνους. Επεσήμανε επίσης ότι οι νίκες του Ελληνικού Στρατού στους Βαλκανικούς Πολέμους θεμελίωσαν την ελληνική κυριαρχία στης αλύτρωτες περιοχές. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στην ανασύσταση του στρατού υπό την απειλή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και χαρακτήρισε τον ρόλο του Μεταξά ως ευτυχή συγκυρία για την ανασυγκρότηση των Ενόπλων Δυνάμεων.

Η κ. Αρετή Φεργάδη-Τούντα Ομότιμη Καθηγήτρια Παντείου Πανεπιστημίου ανέλυσε το επίκαιρο θέμα ‘Ελληνικός Στρατός και εξωτερικός δανεισμός’ όπου επιχείρησε, κατ' αρχάς, μία σύντομη επισκόπηση σε γεγονότα-σταθμούς που συνθέτουν τη δανειακή εξωτερική πολιτική της Ελλάδας. Η αναδρομή ξεκίνησε από τα δάνεια που παρείχε στους Έλληνες εμπολέμους η Αγγλία τονίζοντας ότι η συγκρότηση Εθνικού στρατού προϋπέθετε μεγάλο χρηματικό ποσό. Αναφέρθηκε επίσης, στα σπουδαία και ακανθώδη ζητήματα που συγκλόνιζαν την ελληνική εξωτερική πολιτική: οι σχέσεις της με τη Βουλγαρία, τη Σερβία, την Αλβανία, τη Ρουμανία και την Τουρκία τονίζοντας ταυτόχρονα το ρόλο του στρατού στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική της χώρας.

Ο Δρ. Κων. Αιλιανός, Πρέσβης ε.τ. μίλησε για την διπλωματική πλευρά της ιστορίας λέγοντας ότι δυνατό επιχείρημα για κάθε κυβέρνηση αποτελεί η ύπαρξη δυνατού στρατού. Και η ιστορία του Ελληνικού Στρατού είναι η ιστορία του Ελληνικού Έθνους σε μικρογραφία. Τόνισε επίσης την σημασία σύμπραξης της πολιτικής, πολιτειακής και στρατιωτικής ηγεσίας αναφέροντας ως παράδειγμα τους Βαλκανικούς Πολέμους όπου η περίοδος 1909 – 1912 υπήρξε η κατ’ εξοχήν περίοδος αναγεννήσεώς του Ελληνικού Στρατού και του Έθνους από κάθε άποψη. 

Ωστόσο επεσήμανε ότι η επιτυχία των Ενόπλων Δυνάμεων τόσο στους Βαλκανικούς πολέμους όσο και στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο δεν σήμανε και διπλωματική επιτυχία, αφού πολλές από τις απελευθερωμένες περιοχές όπως της Βορείου Ηπείρου δεν ενσωματώθηκαν ποτέ στην Ελλάδα. Είναι χαρακτηριστική η απεικόνιση των περιοχών αυτών στους χάρτες εκείνης της εποχής όπως επίσης κι η σημαία της Αυτονομίας της Βορείου Ηπείρου. Μιλώντας για το σήμερα ο κ. Αιλιανός χαρακτήρισε της Ένοπλες Δυνάμεις ως θεματοφύλακες των παραδόσεων της Ελλάδας.

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με τον χαιρετισμό του ίδιου του συγγραφέα ο οποίος ευχαρίστησε όλους τους παρευρισκομένους καθώς και εκείνους που συνέβαλαν στην ολοκλήρωση αυτού του σημαντικού έργου, λέγοντας ότι η ιστορία του Ελληνικού Στρατού αποτελεί την ζώσα ιστορία του Έθνους.  

* Ραδιοφωνική παραγωγός της εκπομπής «Βόρειος Ήπειρος.GR»